#Microsoft Office 2016 Power Pivot Yenilikleri

PowerPivot: 2010 Yılının Mayıs ayında Microsoft’un, SQL Server 2008 R2 ürünün bir parçası olarak sunuldu. İçerisinde Excel ve Sharepoint için ‘Excel PowerPivot’ ve ‘Sharepoint Powerpivot’ add-In( eklentileri ) bulunmaktaydı. SQL server 2012 versiyonu ise, Microsoft Excel 2010 için PowerPivot eklentisini SQL Server’den bağımsız hale getirdi ve PowerPivot kendi sürümlerini yayınlamaya başladı. Microsoft, 2013 versiyonunda PowerPivot’u kendi içerisinde dahil edip adını ‘Power Pivot’ olarak değiştirdi.

Microsoft Office 2010 versiyonu kullanıcıları, PowerPivot yada Power Pivot eklentisini kullanmak için eklentiyi ücretsiz olarak Microsoft’un sitesinden indirmeleri gerekirken, Microsoft Office 2013 kullanıcılarının ürünü, File-> Options-> Add-Ins-> COM-Add-ins yoluyla aktif hale getirebiliyorlardı.

Microsoft Office 2016 versiyonunda ise Power Pivot Data sekmesinde kendisine yer bulmuştur.

Power Pivot Nedir?

Power Pivot’un ne iş yaptığını kısaca şu şekilde açıklayabiliriz.

Power Pivot, Excel’de veri sınırlamasını ortadan kaldıran (1.048.576 satır), büyük verilerle çalışma imkanı sağlayan (milyonlarca satır), karmaşık ve anlamsız verilerin birbirleri ile ilişkilendirilerek anlamlı hale getirilmesini ve bu verilerle analizler yapıp, raporlar oluşturulmasını sağlayan BI (Business Intelligence – İş Zekası) bir uygulamadır. Adından da anlaşılacağı üzere, raporlar ve analizler herkesin bildiği Excel’in Pivot Table özelliği ile yapılır. Normal bir data set’inden farklı olarak, Veri Modelleme özelliği kullanılır. Veri Modelleme ile karmaşık veri setlerini birbirleri ile ilişkilendirerek veriler anlamlı hale getirilir, karmaşıklık ortadan kaldırılır ve raporların oluşturulması daha hızlı gerçekleştirilir.

Power Pivot ile Excel’de Pivot Tablo özelliğini kullanarak yapılamayan analizleri de mümkün kılar. Sebebi ise, sahip olduğu DAX fonksiyonlarıdır. DAX ( Data Analysis Expressions) veriler üzerinde hesaplamalar, işlemler gerçekleştirilip, veri modeline sorulan soruları çok hızlı bir şekilde cevaplayan sorgulama dilidir. Normal bir Veri Modeline dönüştürülmüş data setinden Pivot Tablo ile analiz gerçekleştirilmek istendiği zaman hesaplanmış alan ya da öğe oluşturalamaz. Ancak Power Pivot ile DAX fonksiyonları kullanılarak, Veri Modeli’nde istenildiği zaman bu hesaplamalar gerçekleştirilebilir,merak edilen her soru bu fonksiyonlar ile cevaplandırılabilir.

Ayrıca KPI (Key Performance Indicator) özelliği ile oluşturulan Pivot Table’dan herhangi bir organizasyonun performans aktivitesi, risk haritası, müşteri memnuniyeti gibi periyodik olarak ölçümlenmesi gereken hedefler görsel hale getirilebilir.

Gelişen dünyada, sürekli tutulan kayıtlarla veri setleri inanılmaz miktarlara ulaştığı ve bu veriler içinde kaybolmadan, analizlerin yapılmasının zorlaştığı bir süreçte Power Pivot çalışanların imdadına yetişmiştir. Yayınlanan her bir sürümü ile de yeniliklerine yenilik eklenmiştir. Bu makalede Microsoft 2016 ile Power Pivot’a gelen yeni özelliklerden, bu özelliklerin kullanıcılara ne gibi katkıları olabileceğinden bahsedilecektir.

Power Pivot Yenilikleri

• Artık Data Sekmesinde.

Microsoft Power Pivot’un ilk sürümü yayınlandığında eklentiyi indirmek gerekiyordu. Office 2013 versiyonunda eklenti, Excel ile birlikte gelmeye başladı. Ancak yine Add-Ins alanından seçilip Aktif hale getirilmesi gerekiyordu. Office 2016 ile artık Power Pivot Data Sekmesinde kendine yer bulmuş oldu. Kendisi artık Kullanıcılarından yalnızca bir tık uzakta.

Şekil-1 Power Pivot Data Sekmesi’nde Data Tool’s Alanında Manage Data Model.

• Diagram View Artık Koyu Gri

Power Pivot’u kullanmak için Tablo formatına çevirdiğimiz data setlerini Veri Modeline ekledikten sonra, Tablolar arası ilişkilerin yöntetildiği Diagram View Gri tonlarında. Bu da kullanıcıların ekrana bakarken daha sakin bir şekilde işlem yapabilmesini sağlamaktadır.

Şekil-2 Diagram View

• İlişkilerin Gösterimi Daha Anlamlı

Power Pivot 2013 versiyonunda veri modelleme işlemi gerçekleştirildikten sonra, tablolar arası ilişkiler ‘many to one’ çoktan bire şeklinde gösteriliyordu. Tekrar eden kayıtların bulunduğu tablodan, benzersiz kayıtların bulunduğu tabloya şeklinde idi. Bu şekilde gösterim ile oluşabilecek bir takım karmaşıklıkları ortadan kaldırmak adına 2016 versiyonu ile, ‘one to many’ bire çok ilişki hem ok yönleri ile hem de rakamlarla ifade edilmeye başlandı.

Şekil-3 Power Pivot RelationShip

Artık veri modeline bakıldığı zaman, hangi tablonun benzersiz kayıtları, hangi tablonun tekrar eden kayıtları tuttuğu, bu tablolar arası ilişkilerin hangi tablodan hangi tabloya doğru olduğunu anlamak kolaylaştı.

• Tarihler Artık Gruplanıyor

Excel 2016 ile Pivot Table’a gelen en büyük özelliklerinden biri tarih bilgisini içeren bir alan satır ya da sütun etiketine bıraktıldığında, otomatik olarak gruplandırmasıdır.

Aşağıda örneğini görmüş olduğunuz Pivot Table, Ürünlerin Kategorilerine göre, tarih bazlı toplam satışları göstermekte. Tarih olanı Pivot Table’ın Satır etiketine bırakıldığı an, Günlük, Aylık, Çeyreklik ve Yıllık bir biçimde gruplandığı gözlemlenmekte.

Şekil-4 Pivot Table

Bu özellik Power Pivot için de geçerli bir duruma gelmiştir. Önceki versiyonlarında, Power Pivot’un Tarihleri gruplama özelliği olmadığı için, Aylık, Çeyreklik ya da Yıllık bir rapor oluşturulmak istendiğinde, başka bir excel çalışma sayfası ya da kitabında tarihler için bir veri modeli oluşturulurdu. Oluşturulan bu veri modeli Power Pivot’a yüklenir ve hesaplanmış sütunlarda gün bazlı tarihler istenilen formatlara çevrililerek oluşturulan tablo, ilgili tablo ile ilişkilendirilirdi.

Bir örnek vermek gerekirse, F_Satis adında, yapılan satışların kayıtlarının tutulduğu bir Tablo düşünelim. Alanları aşağıdaki gibi belirlenmiş bu tablodan aylık satış özet verisi oluşturalım.

Şekil-5 Power Pivot Satış Tablosu

Pivot Tabloda, Değer alanına Toplam Satış Tutarı’nı ekledikten sonra Satış Tarihini Satır etiketini ekleyince aşağıdaki gibi bir Pivot Table Elde edilir.

Şekil-6 Pivot Table

Gün bazlı satış verisi, aylık, çeyreklik ve yıllık olarak otomatik bir biçimde gruplanır.  Daha da etkileyici olan tarafı ise, Power Pivot penceresine geçildiğinde bu gruplandırılmış olan alanlar için Power Pivot’un ayrı ayrı hesaplanmış sütunlar oluşturulduğu görülür.

Şekil-7 Power Pivot Tarih Alanları

Bu alanlar, ilişki görünümünde de görülür.

Şekil-8 Power Pivot F_Satis Tablosundaki Tarih Alanları

Power Pivot 2016 ile tarihler için yeni bir veri modeli oluşturup, fonkiyonları kullanarak, gruplandırmak istediğiniz tarih aralıkları için ayrı ayrı işlemler yapmaya, bu tabloyu tekrar ilişkilendirmeye gerek kalmamıştır.

• Hesaplanmış alanlar artık belli

Power Pivot 2016’ye kadar,tablolarda hesaplanmış alanlar Pivot Table penceresinde normal bir tablo alanı gibi gözüküyordu. Kullanıcılar hangi alanların  data setine ait olduğunu hangi alanların kendilerinin oluşturdukları hesaplanmış alanlar olduklarını sadece PowerPivot penceresinde görebiliyorlardı. 2016 Power Pivot’da ise, Pivot Table penceresinde hesaplanmış alanların yanına bir fonksiyon iconu getirilmiştir. Bu icon ile hesaplanmış alanlarla sütun verileri daha kolay bir biçimde ayırt edilebilir hale gelmiştir.

Şekil-9 PowerPivot – Pivot Table Hesaplanmış Alanlar

• Hesaplama Sırasında Tablolar Listeleniyor

Power Pivot’ta hesaplanmış bir sütun ya da hesaplanmış bir alan oluşturmak DAX fonksiyonlarının kullanıldığını daha önce söylemiştik. Power Pivot 2016 ya kadar, DAX fonksiyonları kullanılırken, hangi tablodaki hangi alanın kullanılacağını ya da mevcut tablonun başka hangi tablolar ile ilişkili olduğunu ya bilinmeli ya da sürekli Diagram View’dan takip edilmeliydi. Biliniyorsa da tablonun adı manuel bir biçimde yazılmalı ve ya sütunun adını getirebilmek için “[“ kullanılarak alanlar listelenebilirdi.

Ancak Power Pivot 2016 ile gelen bir başka özellik ise, DAX fonksiyonlarını kullanırken gerekli olabilecek tablo ya da alanları listeliyor olmasıdır. Bu liste, ilgili tablonun ilişkili olduğu diğer tablolar ve onların alanlarından oluşur. Bu sayede farklı bir tablo ya da alan adı seçerek oluşabilecek yanlış hesaplamarın ve hataların da önüne geçilmiş oldu.

Şekil-10 Power Pivot DAX fonksiyonları İlişkili Tabloları Listeleme

• Hazır Takvim Tablosu

Evet Power Pivot 2016 ile tarihler gruplanabilir bir duruma getirildi. Ekstra bir takvim tablosu oluşturmadan, veriler otomatik olarak kademeli bir şekilde gruplanır oldu. Ancak bu işlem, tarih bilgisinin bulunduğu tabloda gerçekleşiyor. Eğer tarihin bulunduğu tabloda çok fazla sütun varsa ve ya görsel olarak tabloda bu durumun gerçekleşmesi istenmiyorsa ayrıca bir takvim tablosu oluşturulması gerekir. Power Pivot da kullanıcının isteği dışında gerçekleşen bu durumu önlemek ve yeni bir tablo oluşturulması gerektiğini düşündüğü için, bir saniye içerisinde takvim tablosu hazırlıyor.

Şekil-11 Power Pivot Tarih Tablosu Oluşturma

Power Pivot penceresinde Design sekmesinde , Calendars alanında gelen Date Table iconu ile bir tarih tablosu otomatik olarak oluşturabilir. Bu icona tıklandığında,  Calendar adında bir tablo oluşturur. Oluşturduğu tabloda ise 1950 yılından başlayıp sistem tarihinden bir önceki yıl sonuna kadar olan günleri, yılları,ayı, ayın indeksini, hafta indexini, günü hazır bir biçimde sunuyor. Ancak, Tarih alanı içeren bir tablo veri modelinde mevcut ise, bu takvim; veri tablosundaki tarih alanını baz alarak bu alandaki tarihlerin yıllarını içerecek bir biçimde oluşur.

Şekil-12 Power Pivot Tarih Tablosu

Böylece kullanıcıyı tarih oluşturmaktan kurtarıyor.

• Calculated Field (Hesaplanmış alan)’dan Measures (Ölçümler)’e geçiş.

PowerPivot 2010 versiyonunda veri modelinde yapılan hesaplamarda Ölçüm (Measure) terimi kullanılıyordu. Excel 2013 versiyonunda bu terimin yerine Calculated Field (Hesaplanmış alan) ifadesi kullanılmaya başlandı. Ancak Power Pivot 2016 ile tekrar olması gereken ilk terime, Measures’a geçiş yapıldı. Neden Measure? Çünkü kullanıcının asıl amacı bir hesaplanmış alan oluşturmak değil. Bir ölçümü gözlemlemek adına bu alanları oluştuyor. Bu sebeple olacak ki, 2016 Power Pivot ile tekrar eski terime geçiş yapıldı.

Kaynak:
http://bitechmacro.com